AMAN DİKKAT !!!’’Binek otomobil gider kısıtlaması nedeniyle yersiz vergi ödemeyin.’’
KONUYA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME;
Bilindiği üzere 07.12.2019 tarihinde yürürlüğe giren 7194 sayılı Kanun ile GVK madde 40/1.- 5. ve 7. Bentleri ile GVK madde 68/4. ve 5. bentlerinde yapılan değişiklikle, kiraladıkları veya iktisap ettikleri binek otomobillerin giderlerinin vergi matrahı tespit edilirken indirim olarak dikkate alınmasında kısıtlamalar getirilmiştir.
Düzenlemeye göre 2022 yılı güncel verilerine göre Binek otomobil KDV ÖTV gider sınırı 200.000 TL, amortisman giderinin sınırı 230.000 TL olmak üzere toplamda sadece 430.000 TL gider yazılabilir.
Ayrıca gider yazılabilecek araç kira gider sınırı 8.000 TL + KDV (üstü KKEG), olmak üzere Binek araçlara yönelik yapılabilecek ve akla gelebilen tüm giderlerin sadece %70’lik kısmı gider yazılabilirken kalan %30’luk kısım (KKEG) kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
İdarenin bu konuda düzenleme yapmasında ana amaçlar işletmelerin özellikle yıl sonlarında pahalı binek araçlar alıp ÖTV ve KDV’lerini gider yazarak vergi planlamasına gitmesi ile şirketlerin aktifine kayıtlı binek otomobillerin hafta sonları, tatil dönemlerinde özel amaçlar için kullanımları. Gider kısıtlaması oranı olan %30 ise yaklaşık olarak bir aylık sekiz gün olan hafta sonu günlerine eşittir. (4×2/30=%27)
BİNEK OTOMOBİL ALIMINDA UYGULANAN KISITLAMA;
2022 yılında binek otomobillerinin iktisabında, ÖTV ve KDV toplamının 2022 yılı için en fazla 200.000 TL’ye kadar olan kısmı ticari veya mesleki kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Aşan kısım ise (KKEG) kanunen kabul edilmeyen gider olarak kaydedilecektir. Serbest meslek uygulamasında ise KKEG düzenleme ve uygulaması olmadığından sadece 200.000 TL’ye kadar olan kısım gider yazılabilecektir.
ÖTV ve KDV hariç aracın ilk iktisap bedeli 2022 yılı için 230.000 TL’yi, söz konusu vergilerin gider yazılmayıp maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde amortismana tabi tutarı 430.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
Kısaca bir binek otomobilin bedeli ne olursa olsun 2022 yılı için toplam (200+230) 430.000 TL’lik amortisman ayrılabilecektir.
07.12.2019 TARİHİNDEN ÖNCE AKTİFE KAYITLI BİNEK ARAÇLARIN DURUMU;
Binek otomobillere ilişkin gider olarak dikkate alınabilecek amortismana esas bedelin tespitinde, binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır. (7194 sayılı kanun öncesinde) 07/12/2019 tarihinden önce iktisap edilmiş binek otomobillerde ise amortisman, değişiklik öncesi hükümlere göre gider yazılabilecektir.
Yani 07.12.2019 tarihinde alınan araçların bedeli ne olursa olsun amortismanı bitene kadar aynı şekilde amortisman yoluyla itfa olacaktır.
07.12.2019 TARİHİNDEN SONRA ALINAN ARAÇLARA İLİŞKİN ÖRNEK UYGULAMA;
XYZ Hizmet A.Ş. ticari işletmesinde kullanmak üzere 01.01.2022 tarihinde bir adet binek otomobil satın almıştır. Otomobilin safi değeri 800.000 TL, + KDV ve ÖTV tutarı 1.200.000 TL, alış bedeli toplam 2.000.000 TL olup, mükellef tarafından binek otomobilin iktisabı esnasında ödenen vergiler tercihen binek otomobilin maliyetine dâhil edilmiştir.
XYZ Hizmet A.Ş., tarafından 2022 yılında iktisap edilen binek otomobil için en fazla 430.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Buna göre mükellefin yıllar itibarıyla kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman bedelleri aşağıdaki gibidir:
Normal Amortisman Tutarı (2.000.000 TL %20) Kanun Kapsamında Gider Olarak Dikkate Alınacak Amortisman Gideri (430.000 TL x %20) KKEG Olarak Dikkate Alınacak Amortisman Tutarı (400.000-86.000)
2022 400.000 86.000 314.000
2023 400.000 86.000 314.000
2024 400.000 86.000 314.000
2025 400.000 86.000 314.000
2026 400.000 86.000 314.000
Toplam 2.000.000 430.000 1.570.000
1-Araç Alımı Muhasebe Kaydı Örneği; (KDV ÖTV araç maliyetine eklenmiş haliyle)
——————————————–01/01/2022——————————————–
254.01 Binek Otomobil 2.000.000
254.01.001 Binek Otomobil (Gidere Tabi): 430.000
254.01.002 Amortismanı KKEG olan tutar: 1.570.000
320 OTOMOBİL A.Ş. 2.000.000
———————————————————————————————————-
2-Aynı Örneğin Araç Alımı Muhasebe Kaydı Örneği; (KDV ÖTV Giderleştirilmiş haliyle)
——————————————–01/01/2022——————————————–
770 Binek Otomobil KDV+ÖTV Gider Yazılan 200.000
254.01 Binek Otomobil
254.01.001 Binek Otomobil (Gidere Tabi) 230.000
254.01.002 Amortismanı KKEG olan tutar: 1.570.000
320 OTOMOBİL A.Ş. 2.000.000
———————————————————————————————————-
Her iki örnekte görüleceği üzere, 254 hesabın altında her binek otomobil için iki kırımlı alt hesap açılmıştır. Bunun nedeni Amortisman ayrılacak tutar ile KKEG yapılacak tutarın ayrıştırılmasını sağlamaktır. Bu görüş tavsiye niteliğindedir.
1.Örneğin Amortisman Muhasebe Kaydı Örneği; (Amortismanın yıl sonunda ayrıldığı varsayılmıştır.)
——————————————–31/12/2022—2023-2024-2025-2026——————————
770 Taşıtlar Amortisman Giderleri 86.000
689 7194 Binek Oto Amortismanı KKEG 314.000
257 Birikmiş Amortismanlar 400.000
Yukarıda yer alan amortisman kaydından da görüleceği üzere normalde 400 Bin TL olan bir yıllık binek amortismanın sadece 86 Bin TL’lik kısmı giderleştirilmekte, kalan 314 Bin TL KKEG olarak kaydedilmektedir.
ARACIN SATILMASI DURUMUNDA BİNEK OTOMOBİL SATIŞLARINDA DİĞER İNDİRİM HAKKININ KULLANIMI;
Yukarıdaki örnekte 5 yıl boyunca amortisman uygulanan araç itfa olmuş ve 31.12.2026 tarihinde 1.400.000 TL’ye satılmıştır.
Satış kaydı aşağıdaki gibidir. (satış kaydında KDV ihmal edilmiştir.)
——————————————–31/12/2026———————————————
257 Birikmiş Amortismanlar 2.000.000
254.01 Binek Otomobil 2.000.000
254.01.001 Binek Otomobil (Gidere Tabi): 430.000
254.01.002 Amortismanı KKEG olan tutar: 1.570.000
102 Bankalar 1.400.000
679 Diğer Olağan Dışı Gelir Ve Karlar 1.400.000
Yukarıda yer verilen örnekte görüleceği üzere itfa süresi dolan binek aracın satışından kaynaklı olarak tam 1.400.000 TL kar oluşmaktadır.
İşte tam bu noktada DİKKAT !!!
“Mükelleflerin aktiflerinde yer alan binek otomobiller için amortismana esas bedelden daha fazla tutar üzerinden amortisman ayırmaları halinde, genel hükümlere göre ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortisman tutarı arasındaki fark, kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak, o yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi kazancına ilave edilecektir. Söz konusu binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ise ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.”
Dolayısıyla aracın 31.12.2026 tarihinde satılması durumunda, bu kapsamda kanunen kabul edilmeyen giderlerin toplam tutarı olan 1.570.000 TL’nin geçici veya kurumlar vergisi beyannamesinin “Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünün “450 Kod Diğer İndirimler” sütununda ayrıca gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
Görüleceği üzere 1.400.000 TL kâr’lı olarak satılan aracın (daha önceden KKEG yapılan) 1.570.000 TL’nin 1.400.000 TL’lik kısmı geçici veya kurumlar vergisi beyannamesinde Diğer İndirimler sütununda gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılmış ve net kâr 0 TL’ye düşmüştür.
SONUÇ VE ÖNERİ;
Binek Oto Gider Kısıtlaması uygulamalarının, vergi düzenlemelerinde ve muhasebe kayıtlarında ciddi karmaşa oluşturduğu aşikâr. Bu karışıklıkların yersiz vergi ödemelerine neden olduğunu da sıklıkla görmekteyiz. Bu tarz uygulamaların meslek mensupları tarafından tüm detayları ile öğrenilmesi, uygulama birliği sağlanması önem arz etmektedir.
Bununla birlikte, mevcut uygulama bu şekilde devam ettiği sürece, makalenin ana temasını oluşturan Binek Otomobil Satışında “Diğer İndirimler” avantajının tam ve doğru şekilde kullanılması gerektiğini bilgilerinize arz ederim.
Kaynak:
- 7194 Sayılı Torba Kanun
- 311 Sayılı Gelir Vergisi Tebliği
